DİDEM ÖZEL TÜMER- Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Suriye’nin kuzeyinde terör örgütü PYD/YPG’nin ‘sözde seçim’ girişiminin kabul edilemez olduğunu söyledi. Bakan Güler, 45 ülke ve 11 bin personelin katıldığı, bölgedeki en büyük Birleşik Müşterek Tatbikat olan EFES – 2024 Tatbikatı sürerken aralarında Milliyet’in de olduğu bir grup gazetecinin sorularını yanıtladı. Güler özetle şunları söyledi:
YUNANİSTAN İLE İLİŞKİLER: Türkiye olarak her zaman ‘barışın kaybedeni, savaşın ise kazananı olmaz’ düşüncesiyle hareket ediyoruz. Tabii, barışçıl bir çözüm için çaba gösterirken millî menfaatlerimizden asla taviz vermeyeceğimizi ve bu konuda kararlılığımızın tam olduğunu özellikle vurgulamak isterim. Bu anlamda her adımı, çalışmayı, yaklaşımı ve açıklamayı yakinen takip ediyoruz.
PKK IRAK’IN KUZEYİNDE 800 KÖY BOŞALTTI: Irak’ın kuzeyinde operasyonlarımıza aynı hızda ve kararlılıkta devam ediyoruz. Yıllardır PKK’yı hiçbir şekilde “terör örgütü” olarak tanımlamayan Irak, “yasaklanmış örgüt” olarak tanımladı. İlk kez PKK’yı sadece Türkiye’nin değil kendi problemi olarak da görüyor. Tüm bu gelişmeleri Türkiye-Irak ilişkilerinde bir dönüm noktası olarak görüyoruz. Terör örgütü PKK Irak’ın kuzeyinde yaklaşık 800 köyü boşaltmış, köylüleri yerlerinden etmiş durumda. Terörle mücadelede iş birliği, PKK tarafından yerinden edilmiş köylülerin güvenlik ve huzuru için de elzem.
PKK’NIN SURİYE’DEKİ SEÇİM HAZIRLIĞI: Başından beri sözde seçim çalışmalarının Suriye’nin toprak bütünlüğü açısından kabul edilemez bir durum olduğunu; bölgede huzurun ve barışın sürdürülebilmesi açısından olumsuz etkiler doğuracağını vurguladık. Millî güvenliğimiz ve komşularımızın toprak bütünlüğü hilafına herhangi bir oldubittiye fırsat vermeyeceğimizi bir kez daha altını çizerek vurguluyorum.
ABD’NİN DEAŞ İLE MÜCADELESİ: ABD’nin PKK/YPG’yle yaptığı iş birliği, müttefiklik ruhuyla bağdaşmamakta ve komşularımız Irak ile Suriye’nin toprak bütünlüğünü tehlikeye atmaktadır. Amaç DEAŞ’la mücadele ise iş birliğinin teröristlerle değil, müttefiklerle yapılması gerektiğini ve buna hazır olduğumuzu her zaman ifade ettik. DEAŞ’la göğüs göğüse mücadele eden, binlerce en radikal DEAŞ’lı teröristi etkisiz hâle getiren ve Suriye’yi DEAŞ’tan kurtaran biziz.
REJİM İLE DİYALOG: (Sözde seçim kararının ardından Rejim ile temas kuruldu mu?) Suriye rejimi ile görüşmeler sadece Astana’da İran, Türkiye, Suriye ve Rusya olarak dörtlü yapılıyor. Amacımız, Suriye’de 2254 sayılı BMGK Kararı temelinde siyasi bir çözüme ulaşılmasıdır. Kapsayıcı bir Anayasa’nın kabulü, serbest seçimlerin yapılması, kapsamlı bir normalleşme ve güvenlik ortamının sağlanması konusunda elimizden gelen desteği vermeye hazırız ve ancak bunlar yapıldıktan ve sınırlarımızın güvenliği tam olarak sağlandıktan sonra gerekirse çekilmeyi düşünebiliriz. Zaten bölgedeki sorunlar yarattıkları otorite boşluğundan kaynaklandı. Dolayısıyla buna güçleri olsa durum bu noktalara gelmezdi.
TSK’NIN OPERASYON HAZIRLIĞI VAR MI?: Operasyon hazırlığı yok çünkü TSK her an hazır ve ihtiyaç duyduğu her an operasyon yapıyor.
Güler’e göre Suriye’den çekilmenin 5 şartı
* Kapsayıcı anayasa
* Serbest seçimler
* Kapsamlı normalleşme
* Güvenliğin sağlanması
* Türkiye’nin sınır güvenliğinin sağlanması
Güler, aralarında Milliyet Ankara Temsilcisi Didem Özel Tümer’in de olduğu bir grup gazetecinin sorularını yanıtladı.
Dünyanın sabrı tükenmek üzere
İSRAİL İLE EN KÖTÜ SENARYO NEDİR?: Bana göre olabilecek en kötü şey oldu zaten. Çatışmaların yayılma riski olsa da İsrail buna cesaret edemeyecektir. Kendi toplumu bile her Cumartesi İsrail yönetimini protesto ediyor ve kalabalık gittikçe büyüyor. Belki bir müddet sonra kendi toplumu daha sert karşı çıkacak. Dünyanın sabrı da tükenmek üzere.
PAŞİNYAN GERÇEKÇİ YAKLAŞIM İÇİNDE: (Ermenistan Başbakanın açıklamaları) Sayın Cumhurbaşkanımızın vurguladıkları gibi barış için ortaya çıkan tarihî fırsat iyi değerlendirilmeli. Paşinyan’ın açıklamalarını olumlu buluyorum. Hem ülkesi hem de toplumu adına doğru yaptığını ve gerçekçi bir yaklaşım içinde olduğunu düşünüyorum.
AVRUPA ORDUSUNUN PARÇASI OLMAK İSTERİZ: Avrupa’nın, özellikle Ukrayna savaşından sonra kendisini koruyabilecek güvenlik yapısına ihtiyacı olduğu ortaya çıktı. Avrupa, jeostratejik önemdeki güvenlik mimarisini; güçlü ordusu, zengin insan kaynağı ve imkânlara sahip Türkiye’nin de içinde bulunduğu bir oluşumla sağlamlaştırabilir. Biz de öyle bir ordu kurulursa parçası olmak isteriz.
MISIR İLE İLİŞKİLER: Önümüzdeki günlerde Mısır Devlet Başkanının, Sayın Cumhurbaşkanımızı ziyaret etmesi bekleniyor. Bu ziyaret ile birlikte yakın ilişkilerimizin başlayacağını değerlendiriyorum. Askeri ilişkilerimizin önümüzdeki dönemde; eğitim, yardım, danışmanlık ve savunma sanayi alanlarında ciddi ivme kazanacağını düşünüyorum.
‘SİLAHLI GRUPLARIN TEHDİDİ KİMSENİN ÇIKARINA DEĞİL’
BAĞDAT- Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 13 yıl sonra gerçekleştirdiği ziyaretin ardından Türkiye’den aralarında Milliyet’in de olduğu sınırlı sayıda gazetecinin sorularını yanıtladı.
Sudani, Mahmur için düzenleyici tedbirler aldıklarını belirterek, “Silahlı grupların bölgenin güvenliğini tehdit etmesi kimsenin çıkarına değil. Bölgedeki siyasi, ekonomik ve diğer sorunların aşılması için istikrara ihtiyacı var” dedi.
Irak Başbakanı Sudani, Milliyet Ankara Temsilcisi Didem Özel Tümer ile bir araya geldi.
Yıllar sonra PKK’nın kendisi için de ciddi bir risk olduğunu gören Irak, Sudani döneminde örgütü “yasaklı” ilan etti. Türkiye’de bu adım memnuniyetle karşılandı. Diplomasi, güvenlik ve istihbarat kurumları bunun Irak’ın yapısı içinde kolay bir karar olmadığının bilincinde. Bununla birlikte Irak hükümetinin örgüt ile mücadele kapasitesini artırma beklentisini de koruyorlar. Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, “Irak PKK’dan tam olarak nasıl ve ne şekilde kurtulacak?” sorusuna şu yanıtı verdi:
“PKK, 1980’li yıllardan bu yana Irak’ta varlık gösteriyor. Bu, çözümü için yeterli çabanın sarf edilmediği bir mesele. Bununla birlikte biz, PKK ya da başka yapıya yönelik sorunlarla ilgilenirken ilkelere bağlı kalıyoruz. PKK unsurlarının varlığı ‘mülteci’ adı altında ortaya çıkmaya başladı. Bizim anayasamız, Irak topraklarının komşu ülkeleri hedef alacak herhangi bir silahlı gruba alan oluşturmasını yasaklıyor. Bu yüzden Ulusal Güvenlik Konseyi’nden çıkardığımız kararla, PKK’ya bağlı tüm yapıları yasaklı olarak ilan ettik.”
İstikrar vurgusu
“Mahmur Mülteci Kampı ile ilgili düzenleyici tedbirler aldık” diyen Sudani, “Kampta yaşayanların isimlerini ve kayıtlarını güncelledik. Bunu, sadece Türkiye’ye yönelik olarak değil, herhangi bir komşumuzu hedef alacak tüm örgütlere uygulayacağız. Her şeyden önemlisi, gerçekleri bilmemiz gerek. Eski sorunların büyümesi hiç kimsenin çıkarına değil. Silahlı grupların bölgenin güvenliğini tehdit etmesine izin vermek de kimsenin çıkarına değildir. Bölgedeki siyasi, ekonomik ve diğer sorunların aşılması için istikrara ihtiyacı var” ifadelerini kullandı.
Kalkınma Yolu Projesi
Irak’ın Basra kentinde yapımı süren Fav Limanı’ndan Türkiye’ye demir yolu ve kara yoluyla uzanması öngörülen Kalkınma Yolu Projesi bölgenin hem kalkınması hem de istikrarı için çok önemli entegre bir plan. Etrafında sanayi bölgeleri, turizm alanları ve enerji hatlarının kümeleneceği entegre bir proje. Irak Başbakanı Sudani, Kalkınma Yolu’nda ortak çıkarlara odaklanmak gerektiğini vurguladı:
“İlk olarak, Irak’ın Doğu ile Batı arasındaki ticaretteki rolünü tarihsel olarak ele almalıyız. Mezopotamya yüzyıllardır ticaret kervanlarının tercih ettiği bir ticaret koridoru olmuştur. Kalkınma Yolu Projesi bu tarihi rolün restorasyonudur.
Doğu ve Batı arasındaki uluslararası ticaretin, mevcut piyasa koşullarında, Irak ve Türkiye toprakları üzerinden birbirine bağlanmasıdır. Ayrıca bu bölgede çatışmalar ve gerginlikler de yaşanıyor. Bu durum, çıkarları ve faydaları iç içe geçen projelere odaklanılmasını gerektirir. Bu yılın sonlarına doğru, El-Fav Limanı’nın ilk rıhtımının açılışı yapılacak ve Kalkınma Yolu Koridoru’ndan malların akışı başlayacak. Tüm ekonomik göstergeler ve fizibilite çalışmaları koridorun en uygun maliyetli ve en hızlı koridor olduğunu ortaya koyuyor. Bu proje örtüşen çıkarları ve ekonomik sürdürülebilirlik faktörlerini birleştiriyor ve geliştiriyor.”
‘Komşu olmadan ilerleme meçhule gitmekle sonuçlanır’
Türkiye ile ticaret hacmini dikey olduğu kadar, yatay olarak da genişletmek istediklerini belirten Irak Başbakanı Sudani, “İşte bu yeni kalkınma projesiyle gerçekleşir. Ticaretin yatay olarak gelişmesiyle birlikte ortak çıkarlar da büyür. Yakın geçmiş, bir ülkenin komşu ülkelerden izole olmuş halde, tek başına ilerlemesinin bir meçhule gitmesiyle sonuçlandığını gösteriyor. Bu yüzden iki ülke arasındaki ticari hacmin artırmasını ve genişlemesini istiyoruz. Böylece Türk kardeşlerimizle istikrara dayalı ortak çıkarlar oluşur. Ayrıca yardımlaşma ve geleceğe yönelik en önemli yatırımlardan biri olan tarım sektörüne dikkat çektik. Bu alanda yakın zamanda ve Türk şirketlerinin katılımıyla önemli mesafeler katedeceğiz.”
‘Petrolde çıkış yolu bulunmalı’
Türkiye, 4 Ekim’den bu yana, uluslararası tahkime yansıyan davaya rağmen, mevcut petrol boru hattı üzerinden sevkiyata hazır olduğu mesajı veriyor. Sudani’ye bu konudaki görüşünü ve Basra petrolünün Türkiye üzerinden Akdeniz çanağına taşınması imkanı olup olmadığı sorusunu da yönelttik: “IKBY’den çıkarılan Irak petrolünün sevkiyatının durdurulması tabii ki Irak için zarardır. Hukuki bir mücadelenin ardından bazı çözümler ve yasal düzenlemeler önerdik. Ancak konu hâlâ hukuki prosedürlere bağlı. Örneğin Irak Federal Petrol Bakanlığı’nın bildirisine ve Irak Federal Bütçe Yasası’na göre bir petrol varilin yer altından çıkarılması maliyeti sadece sekiz dolarla sınırlı. Ancak IKYB Doğal Kaynaklar Bakanlığı oradaki şirketlerle yaptığı sözleşmede her bir varilin çıkarılması maliyetini 26 dolar olarak belirliyor. Bunun için yeni bir yasal düzenleme ya da bu şirketlerle yapılan sözleşmelerde değişiklik yapılmasını önerdik. Bu nedenle de şirketlerde üretim durduruldu. Bu, Irak hükümetinin kararı sebebiyle olmadı. Kuzey Irak yönetimi bunu kabul etmesine rağmen, şirketler buna uymayı ve sözleşmelerini yenilemeyi reddetti. Bu yüzden Irak ve Irak halkının kendi milli servetinden faydalanabilmesi için bir yasal bir çıkış yolunun bulunması gerekiyor. Basra petrolünün Türkiye’den geçerek Akdeniz’e gönderilmesi için bir ekonomi bir planın yapılması gerektiği gibi”
‘Uzman şirketlere kapımız açık’
Halen petrol sondajında ortaya çıkan gazı dönüştüremediği için yakmak zorunda kalan Irak, bu alanda da ciddi yatırıma ihtiyaç duyuyor. Irak Başbakanı, doğal gaz yatırım planlarını şöyle anlattı: “Doğal gaz yatırımı Irak için stratejik bir seçenektir. Doğal gazın bu şekilde yakılması sürdürülmemeli. Bir yandan milli servet heba oluyor, diğer yandan da çevreye zarar veriyor. Doğal gaz yatırımı konusunda özel lisanslar çıkarılacağına ilişkin bir duyuru yaptık. Irak’ın önümüzdeki üç yıl içinde doğal gaz üretiminde kendi kendine yeterli seviyeye gelmesini planlıyoruz. Irak önümüzdeki beş yıl içinde doğal gaz pazarında önemli konuma gelecek. Bu önemli maddeden yerel ihtiyacımızı karşılayacağız ve elektriğimizi de üreteceğiz. Doğal gaz petrokimya sanayiinde geniş bir öneme sahip. Bu sektörde çalışmak isteyen tüm uzman ve köklü şirketlere kapımız açıktır. Ayrıca bölge şirketlerini de bekliyoruz çünkü bu şirketler başka alanlarda da iş birliği yapabilecektir. Doğal gazın üretimi ve yatırımının Irak’ın kalkınması için alternatif kaynak anlamına geldiğini bilmemiz gerekiyor. Böylece başka alanlarda da yatırım olacak ve bu yatırımlarda Türk şirketlerini ve başka dost ülke şirketlerini görmek istiyoruz.”
Su meselesi çok kritik! ‘Fırat ve Dicle cankurtaran halatımız’
Türkiye için terör ne denli önemliyse, su konusu da Irak için o kadar önemli. Hatta Irak’ın birinci gündemi su. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyaretinde su konusunda da 10 yıl süreli bir anlaşma imzalandı. Türk şirketlerine alt yapı yapımını açan anlaşmayı Sudani şu sözlerle değerlendirdi:
“Dicle ve Fırat nehirleri Irak’ın can damarıdır. Su dosyası Irak ile Türkiye arasındaki stratejik dosyalardan biridir. Geçtiğimiz yıllarda şiddetli su kıtlığı ve kuraklık yaşadık. Bazı güney illerimize içme suyu bile temin edemedik. Türk tarafının Irak’taki su kullanımına ilişkin yaptığı araştırmalar ve gözlemler var. Bu kapsamda, doğru sulama için modern teknolojinin kullanılması gibi başlıklarda önemli ilerleme kaydettik ve bu da su tasarrufuna olumlu yansıdı. Türkiye’nin tecrübesi su yönetimi konusunda öncü oldu. Bu sebeple su yönetimi konusunda bir inisiyatif geliştirme önerisinde bulunduk ve bu girişim 10 yıl sürecek bir çerçeve anlaşmasını öngörüyor. Su yönetimini iyileştirmeyi ve gelişim projelerini uygulamayı amaçlıyor. Sulama sistemlerinin modernizasyonu -buna barajlar da dahil- bu alanda bilgi ve uzmanlık paylaşımını öngörüyor. Dicle ve Fırat sularının paylaşılması konusunun şiddetlendirilmesinin ne Türkiye’nin ne bölgenin çıkarına olduğunu herkese açık şekilde söyledik. Sonuçta bizler, Irak’ın medeniyet varlığının temeli olan cankurtaran halatı ile birbirine binlerce yıldır bağlıyız.”
